สองร้อยปีพระคุณสุนทรภู่ บรมครูสร้างสรรค์วรรณศิลป์
ปฏิภาณกวีสี่แผ่นดิน เป็นยอดจินตกวีที่เชี่ยวชาญ
กลอนไพเราะเพราะพริ้งยอดยิ่งนัก ท่านอาลักษณ์ลือเลื่องเรื่องโวหาร
ใส่สัมผัสจัดคำอย่างชำนาญ ผลงานทานอยู่อย่างไม่สร่างซา
นิราศเรื่องเมืองแกลงแฝงความเศร้า ท่านบอกเล่าเอาไว้ในเนื้อหา
เมื่อบุตรชายหมายพึ่งซึ่งบิดา ต้องบุกป่าฝ่าดงสืบพงศ์พันธุ์
ไปพระบาทแต่งนิราศพระบาทหมาย เป็นคำชายคิดคะนึงถึงคู่ขวัญ
พบสิ่งใดท่านใส่ไว้ครบครัน ทั้งรูปปั้นถ้ำเขาลำเนาไพร
นิราศภูเขาทองของท่านภู่ กลอนชั้นครูที่ศิษย์จิตเลื่อมใส
ใสสดสวยด้วยคารมคมบาดใจ สัมผัสในใส่สอดเป็นยอดกลอน
นิราศวัดเจ้าฟ้าว่าเณรพัด เป็นผู้หัดเรียบเรียงเสียงอักษร
ทุกถ้อยคำทำนองของสุนทร ด้วยบิดรสมมุติว่าบุตรชาย
นิราศเรื่องอิเหนาเอามาสร้าง กล่าวถึงนางบุษบามาสูญหาย
อกอิเหนาเปล่าเปลี่ยวโดดเดียวดาย เมื่อพระพายพัดฉุดบุษบา
นิราศเมืองสุพรรณนั้นโคลงสี่ ที่กวีเพลงยาวกล่าวภาษา
โคลงเรื่องเดียวเจียวหนอก็ขอลา มีเนื้อหาพาทีดีมากมาย
คนโบราณกาลเก่าเขาเล่าแซ่ เรื่องเล่นแร่แปรธาตุต่างมาดหมาย
คำเขาเล่าลือเล่นเป็นนิยาย ผลสุดท้ายไร้ผลยากจนลง
ยาอายุวัฒนะประเสริฐสุด เรื่องสมมุติไม่มีที่ประสงค์
ข่าวเลื่องลือคือมันไม่มั่นคง อย่าลุ่มหลงลงเล่นไม่เป็นการ
รำพันพิลาปความตามที่ฝัน เขียนรำพันสอดใส่ลงในสาร
กล่าวถึงเทพธิดายุพาพาล ในสถานเทพธิดาพระอาราม
จอมสุรางคนาพะงางาม เจ้าแห่งความโสภาวิลาวรรณ
เมื่องฝันหายหมายฝันหันมองหา พรรณนามาถึงรำพึงฝัน
ณ วัดเทพธิดาสุดจาบัลย์ สาวสวรรค์กลับวิมานท่านอกตรม
นิราศพระประธมบรมธาตุ เจริญศาสนะเป็นปฐม
ด้วยศรัทธาปสาทะจะบังคม พระบรมธาตุศาสดา
นิราศเพชรบุรีที่สุดท้าย ด้วยเจ้านายหมายปองของต้องหา
พิเคราะห์คำสัมผัสถนัดตา เป็นตำราควรคู่ภูเขาทอง
ทั้งเก้าเรื่องเฟื่องฟุ้งจรุงรส ยอดของบทกวีไม่มีหมอง
เล่นสัมผัสจัดคำท่วงทำนอง แบบร้อยกรองกลอนกานท์ท่านสุนทร
แม้สังขารท่านดับลับรูปขันธ์ คำประพันธ์ยังอยู่เป็นครูสอน
ชีวิตท่านยังอยู่คู่กับกลอน ไม่จากจรจากลับเหมือนกับกาย
ศานุศิษย์สืบสรรค์วรรณศิลป์ ไม่สูญสิ้นเลื่อมทรามซึ่งความหมาย
กลอนท่านเด่นเป็นแบบอย่างแยบคาย ต่างสืบสายสร้างสรรค์กันต่อมา
สองร้องปีที่ถึงจึงจารึก น้อมรำลึกตามหลักนักภาษา
นักกลอนผู้สูงสุดดุจบิดา ที่ล้ำค่าสูงส่งวงกวี
นิราศท่านงามมีเพียงนี้แน่ ฉันได้แต่สืบความตามวิถี
คำประพันธ์แต่หลังยังมากมี สอนสตรีสอนบุรุษชุดนิทาน
บทละครกลอนกล่อมพร้อมกลอนสด ยังปรากฎมากนักเป็นหลักฐาน
สุดบรรยายให้หมดพจมาน จึงกล่าวขานงานนิราศของปราชญ์กลอน
ในวาระสดุดีกวีรัตน์ น้อมมนัสนึกคำทำอักษร
ถึงกวีมีคุณพระสุนทร ประนมกรศิโรราบกราบพระคุณ.
ที่มา:ประจักษ์ ประภาพิทยากร