การกลับมาตุภูมิ
เหตุการณ์ในอาฟริกาใต้ ได้สงบลงอย่างเรียบร้อน กระนั้นก็ดี ท่านคานธีหาได้พักผ่อนตามควรไม่ เพราะเรื่องราวยังไม่ทันจะยุติลง ท่านได้รับข่าวร้ายว่า ท่านโคเชลกำลังป่วยอยู่ที่ลอนดอนอย่างหนัก ฉะนั้น ท่านได้พร้อมกับภรรยารีบเดินทางไปยังลอนดอน โดยมีความประสงค์ที่จะพยาบาลผู้ที่ท่านนับถือว่าเป็นอาจารย์ แต่เป็นโชคดีที่ในเวลาที่ท่านคานีไปถึงกรุงอังกฤษ อาการของท่านโคเชลกำลังจะดีขึ้นโดยลำดับ พ้นระยะที่จะต้องอยู่ภายใต้การควบคุม่ของพยาบาล
ตรงกับเวลานี้ เสียงสงครามดังสนั่นขึ้นทั่วท้องฟ้ายุโรป ขณะที่มหาตมะคานธีพักอยู่กรุงลอนดอนนั้นเอง อังกฤษได้ประกาศสงครามกับเยอรมัน มหาตมะคานธีเห็นเป็นการสมควรที่อินเดีย ในฐานะเป็นส่วนหนึ่งแห่งราชอาณาจักร ควรจะช่วยเหลืออังกฤษ ในคราวเผชิญหน้ากับสงครามโลก ท่านจึงได้ตั้งกองบรรเทาทุกข์ผู้รับอาสาสมัครแห่งอินเดีย (Indian Volunteer Ambulance Corps) ขึ้นกองหนึ่ง มหาตมะคานธีเองและภรรยาของท่าน ก็ได้รับอาสาสมัครเป็นทหารในกองบรรเทาทุกข์เหมือนกัน แต่เนื่องจากสุขภาพของท่านทั้งสองได้เสื่อมโทรมลงเพราะการต่อสู้ในภาคอาฟริกาใต้ จึงไม่สามารถที่จะทำการร่วมมือกับบรรเทาทุกข์เหล่านั้นได้นานนัก ในที่สุด จำต้องกลับไปสู่มาตุภูมิเพื่อรักษาตัวให้หาย บำรุงสุขภาพเสียก่อน
อย่างไรก็ดี การกระทำต่างๆ ของท่านคานธี เท่าที่ได้ทำมาในภาคอาฟริกาใต้ และในตอนต้นแห่งการประกาศสงคราม ได้รับความชมเชยจากรัฐบาลและองค์พระเจ้าแผ่นดินอังกฤษมาก ถึงกับพระราชทานเหรียญไกเซอรี-ฮินด์ ให้ ณ วันปีใหม่แห่ง ค.ศ.๑๙๑๕ เพื่อเป็นเครื่องแสดงความชมเชย พร้อมทั้งรัฐบาลและองค์อธิราช
เป็นธรรมดาที่ปวงชัยชนะในภาคอาฟริกาใต้ จะต้องเป็นเหตุให้ท่านคานธีก้าวขึ้นสู่ฐานะ เป็นที่เคารพบูชาของปวงชนชาวอินเดีย ดังนั้นผู้ร่วมชาติทั้งหลายจึงพากันขนานนามท่านว่า “มาหตมา” ตามตัวแปลว่า ผู้มีใจกว้างขวาง แต่ความหมายบ่งถึงคำว่า มหาบุรุษ ฉะนั้น เมื่อท่านกลับมาสู่มาตุภูมิของท่านแล้ว ท่านจึงได้รับการต้อนรับจากชาวอินเดียอย่างเต็มอกเต้มใจทั่วไป ทั้งท่านเองก็รู้สึกดีอกดีใจที่ได้รับความไว้วางใจ ความเคารพรักจากผู้ร่วมชาติทั้งหลาย แต่มีอุบัติเหตุร้ายแรงเกิดขึ้นรายหนึ่ง ซึ่งได้ทำลายความดีอกดีใจของท่านคานธีและจิตใจทั่วประเทศเสียมิใช่น้อย คือในปีนี้เอง ท่านโคเชลผู้เป็นอภิชาติบุตรแห่งอินเดีย ได้สิ้นชีวิตไป ทำให้อินเดียเต็มเปี่ยมไปด้วยความเศร้าใจอย่างล้นเหลือ
อย่างไรก็ดี งานของประเทศชาติ ย่อมไม่ชงักลงอย่างเด็ดขาด เพราะความตายของผู้นำ จำต้องมีอีกคนหนึ่งเข้ามาครองตำแหน่งนั้นทันที ฉะนั้น ตำแหน่งผู้นำซึ่งว่างเปล่าอยู่ เพราะการสิ้นชีพของท่านโคเชลนั้น มหาตมะคานธีจึงเข้าครองแทนต่อไป
ที่มา: สวามี สัตยานันทปุรี