นกฮูกนั้น นับเนื่องอยู่ในวงศ์ของนกเค้าแมว ซึ่งออกหากินในเวลากลางคืน แต่ที่เรียกว่านกฮูก เข้าใจว่าเรียกตามสำเนียงที่มันร้องว่า คุกๆ ฮูก เสียงของนกฮูกนั้นฟังแล้วโหยหวนชวนให้กลัวผี โดยเฉพาะเด็กๆ เมื่อได้ยินเสียงนกฮูกร้อง ก็ต้องวิ่งเข้าไปอยู่ใกล้ผู้ใหญ่ทันที ทั้งนี้ก็เพราะว่ามีนิทานเกี่ยวกับนกฮูกเมื่อไรก็มักจะมีเรื่องผีตามมาเมื่อนั้น เรียกว่านกฮูกเป็นนกผีนั่นเอง ซ้ำร้ายที่สุดก็คือคนส่วนมากไม่เคยเป็นตัวนกฮูกจริงๆ เลย เพราะมันออกหากินในเวลากลางคืน
คนอินเดียถือว่านกแสกซึ่งเป็นนกอยู่ในตระกูลเดียวกับนกฮูก เป็นพาหนะของพระยม ซึ่งเป็นเจ้าแห่งความตาย ดังนั้นเมื่อได้ยินเสียงนกแสกร้องเมื่อไร ก็แสดงให้เห็นว่าพระยมจะมาเอาชีวิตคนเมื่อนั้น นกฮูกหรือนกแสกเกาะหลังคาเรือนใครว่ากันว่าจะมีคนตายหรือเจ็บป่วยที่เรือนนั้น เท็จจริงอย่างไรก็ไม่ทราบ เขาว่ากันอย่างนั้น
ได้กล่าวแล้วว่านกฮูกนั้นอยู่ในตระกูลเดียวกับนกเค้าแมว อันนกเค้าแมวนั้นเขาเรียกพวกนกตระกูลหนึ่งซึ่งกินเนื้อเป็นอาหาร และมีอยู่ถึง ๑๓๓ ชนิด และนกเค้าแมวนี้จะพบได้ในทุกส่วนของโลก ยกเว้นในแถบขั้วโลกใต้และเกาะในมหาสมุทรบางแห่ง
สำหรับในประเทศไทยนั้น ท่านผู้รู้กล่าวว่ามีนกเค้าแมวอยู่เพียง ๑๘ ชนิด
นกเค้าแมวเป็นนกที่ชอบหากินในเวลากลางคืน ฉะนั้นจึงมีระบบตาและหูที่เจริญพิเศษเหนือนกอื่นๆ โดยมีดวงตาที่โตใหญ่ ตั้งอยู่ด้านหน้าของศีรษะ รอบๆ ตามีขนซึ่งเรียงออกไปเหมือนจานกลมๆ ใบใหญ่ ตาของมันใช้ชำเลืองดูไปมารอบๆ เหมือนตาคนหรือสัตว์อื่นๆ ไม่ได้ ฉะนั้น ถ้าหากมันต้องการจะดูอะไร ต้องหันหน้าตรงไปด้วยจึงจะมองเห็น มันสามารถมองตามของบางอย่าง ซึ่งเคลื่อนไวไปรอบๆ ตัวของมันจากข้างหน้าไปข้างหลังได้ คอมีขนปกคลุมหนา จึงทำให้เห็นเป็นนกคอสั้น แต่ความ
จริงคอของมันยาวพอที่จะหันหัวไปข้างหลังได้อย่างสบายๆ มันมีหูที่ดีมาก หูทั้งสองข้างโตไม่เท่ากัน จึงทำให้มันรู้ว่า เสียงนั้นมาจากทางไหนได้ดีกว่าสัตว์อื่นๆ ฉะนั้น นกเค้าแมวบางชนิดสามารถจับเหยื่อได้ในที่มืดสนิท โดยโฉบเอาตามเสียง บางชนิดมีขนบนหูตั้งชันขึ้นไปคล้ายใบหูของสัตว์สี่เท้า นกเค้าแมวเป็นนกที่กินสัตว์เล็กต่างๆ เป็นอาหาร เช่นบางชนิดชอบกินหนู บางชนิดชอบกินกบ เขียด กิ้งก่า จิ้งเหลน งู บางชนิดชอบกินปูปลา บางชนิดชอบกินนกเล็กๆ เท้าของนกเค้าแมวมีเล็บโค้งและแหลมคมคล้ายเท้าของเหยี่ยว ปากก็โค้งแหลมเหมือนปากเหยี่ยว
ขนของนกเค้าแมวส่วนมากอ่อนนุ่ม ปลายขนก็อ่อนมากเป็นพิเศษ ฉะนั้นมันจึงบินได้เงียบดีมาก เหมาะที่จะบินโฉบจับเหยื่อในเวลากลางคืนที่เงียบสงัด แต่บางชนิดก็
ออกหากินในเวลากลางวัน นกเค้าแมวชนิดที่ออกหากินในเวลากลางวันขนจะแข็งกว่านกที่ออกหากินในเวลากลางคืน
นิ้วก้อยของนกเค้าแมวทุกชนิดใช้เป็นนิ้วหน้าก็ได้ เป็นนิ้วหลังก็ได้ เวลาเกาะไม้มันเอานิ้วก้อยหันไปข้างหลัง จึงเห็นนิ้วข้างหน้าเท้าละสองนิ้ว ข้างหลังสองนิ้ว แต่เวลาจับเหยื่อมันใช้นิ้วก้อยอย่างกับนิ้วหน้า
ไข่ของนกเค้าแมวโดยมากเป็นสีขาวและค่อนข้างกลม ในประเทศไทยมักวางไข่เพียงสองสามฟอง แต่ในเมืองหนาววางไข่มากฟองกว่า หากปีไหนอาหารไม่สมบูรณ์ไข่ก็มีน้อยฟองลงไปกว่าธรรมดา มันไม่ได้วางไข่ทุกวัน แต่วางไข่ห่างวันกันมาก แม่นกจะเริ่มกกไข่ตั้งแต่วางไข่ฟองแรก ฉะนั้น ในรังหนึ่งๆ จึงมีลูกนกขนาดใหญ่เล็กผิดกันมาก
การทำรัง นกเค้าแมวบางชนิด ทำรังในโพรงไม้ บางชนิดทำตามซอกหินผา ซอกรูโพรงตามเจดีย์ร้าง ตามเพดานหรือตามซอกหลังคา
ลูกนกเค้าแมว เวลาออกจากไข่มีขนปุยขาวๆ คลุมตามตัว ตาปิด นอนกลิ้งไปมาจะยืนเดินหรือช่วยตัวเองไม่ได้เลย
สีของนกเค้าแมวส่วนมากเป็นสีน้ำตาล มีลายเลอะๆ ต่างๆ กัน ซึ่งยากที่จะอธิบายเป็นอักษรได้ ตัวเมียโตกว่าตัวผู้เล็กน้อย แต่มีสีคล้ายกับตัวผู้
นกเค้าแมวเป็นนกที่ทำประโยชน์ให้แก่ชาวนามาก เพราะมันชอบกินหนู บางชนิดก็ทำลายตั๊กแตน และแมลงต่างๆ ซึ่งเป็นศัตรูของพืช
ทำไมคนจึงกลัวนกเค้าแมว นกฮูก หรือนกแสก ก็เพราะว่านกเหล่านี้ชอบออกหากินในเวลากลางคืน โดยเฉพาะนกเค้าแมวที่เราเรียกกันว่านกแสกนั้น เมื่อเรามองในเวลากลางคืนโดยเอาไฟส่องดูมัน จะเห็นวงหนาขาวน่ากลัวคล้ายหน้าปีศาจ เวลาบินมันจะทำเสียงร้องดัง “แสก” ถ้าฟังในเวลาเงียบสงัดจะโหยหวนชวนกลัวผียิ่งนัก
ที่มา:วิชาภรณ์ แสงมณี