แม่น้ำโพ อยู่ที่ไหน

แม่น้ำในเมืองไทยนั้นก็มักจะมีชื่อเรียกต่างๆกันตามท้องถิ่น ทั้งๆที่เป็นสายเดียวกัน ตัวอย่างที่ยังมีให้เห็นในปัจจุบัน เช่น แม่น้ำท่าจีน บางแห่งเรียก แม่น้ำนครชัยศรี บางแห่งเรียกแม่น้ำสุพรรณฯ บางแห่งเรียกคลองมะขามเฒ่า เป็นต้น

ดังนั้นที่แม่น้ำสายหนึ่งเรียกกันที่เชียงใหม่ว่าแม่น้ำปิง พอเลยมาเมืองตากลงมาเรียกแม่น้ำโพ ก็ไม่แปลกประหลาดอะไร พอไหลมาออกแม่น้ำเจ้าพระยา ก็เรียกตรงนั้นว่า ปากน้ำโพ ก็ยิ่งไม่แปลกอะไร ไม่ใช่หรือ

คำอธิบายเรื่องนี้มีมานานแล้ว อย่างน้อยก็ตั้งแต่ปี 2504 (ดูคำนำพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา เล่ม 1 องค์การค้าคุรุสภาจัดพิมพ์ พ.ศ. 2504 หน้า ค.)

หลักฐานที่ว่าแม่น้ำปิงช่วงจังหวัดตากถึงนครสวรรค์เคยเรียกว่าแม่น้ำโพนั้นมีเอกสารยืนยัน คือพระราชพงศาวดารสังเขป ฉบับกรมพระปรมานุชิโนรส ดังความตอนหนึ่งว่า “กวาดครอบครัวอพยพชาวเมืองเชียงรายหนีข้าศึกมายังแว่นแคว้นสยามประเทศนี้ ข้ามแม่น้ำโพ มาถึงเมืองแปป เป็นเมืองร้างอยู่คนละฟากฝั่งกับเมืองกำแพงเพชร” (ระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา เล่ม 2 องค์การค้าคุรุสภาจัดพิมพ์ พ.ศ. 2504 หน้า 281) แสดงว่าแม่น้ำหน้าเมืองกำแพงเพชรชื่อ แม่น้ำโพ (ปัจจุบันเรียกแม่น้ำปิง)

แผนที่ประเทศไทยในปัจจุบัน รวมไปถึงตำราภูมิศาสตร์ได้ทำแม่น้ำโพหายไป คงเหลือไว้เพียงปากน้ำโพเป็นหลักฐานไว้ ก็ตรงนั้นแม่น้ำโพไหลมาลงแม่น้ำเจ้าพระยานี่ครับ

ที่มา : คุณ ล้อม เพ็งแก้ว (วิทยาลัยครูเพชรบุรี เพชรบุรี)