ควายคงจะเป็นสัตว์เลี้ยงอยู่กับคนมาช้านาน มีอยู่ในแถบทวีปเอเซีย อัฟริกา และยุโรปตะวันออก ผู้รู้ท่านแบ่งควายออกเป็น ๒ พวก ตามประโยชน์ที่ใช้คือ
๑. ควายงาน
๒. ควายนม
ควายงานนั้น ได้แก่ควายใน ไทย เขมร ลาว ญวน มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และอินโดนีเซีย เลี้ยงไว้สำหรับชักลาก เช่นลากเกวียนและไถนา แต่เรื่องใช้ควายไถนานี้ไม่ได้ใช้ไถทั่วๆ ไปอย่างในประเทศไทย คนไทยทางปักษ์ใต้ไม่นิยมใช้ควายไถนา ส่วนใหญ่จะใช้วัวแทนควาย 
ส่วนควายไว้ชักลาก เเละก็มีจำนวนน้อย เรื่องการใช้ควายไถนานี้มีเฉพาะในแถบเอเซียอาคเนย์เเละในตอนใต้ของประเทศจีนแถบมณฑลกวางสีเท่านั้น โดยเฉพาะพวกมณฑลกวางสี เอาใจใส่ดูแลควายดีเป็นพิเศษ ว่ากันว่าให้ควายอยู่ในห้องที่สะอาดทีเดียว เมื่อพูดถึงมณฑลกวางสีและการใช้ควายไถนาแล้ว ทำให้นึกขึ้นได้ว่า คนไทยเราก็เคยอยู่ในตอนใต้ของ ประเทศจีนแถบมณฑลกวางสีมาเหมือนกัน การใช้ควายไถนาจึงน่าจะเป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของไทยเราซึ่งยังหลงเหลืออยู่ในเมืองจีนพร้อมทั้งเชื้อสายของไทยเราที่นั่นก็เป็นได้ เพราะเรื่องวิธีการทำงานและการทำมาหากินนี้ ท่านว่าเปลี่ยนแปลงยากมาก ไปอยู่ที่ไหนๆ ก็อดที่จะทำอย่างที่เคยทำมาไม่ได้
ควายชนิดที่สองคือควายนม ได้แก่ควายในแถบเหนือของอินเดีย ปากีสถาน อัฟริกา และเอเซียกลางควายพวกนี้มีเขาเล็กโก้งงอหงิกเป็นวง ตัวเมียเลี้ยงไว้รีดนม ตัวผู้ใช้งานได้ดี นํ้านมควายนั้นคนไทยเราบางแห่งใช้รับประทานกับข้าวเหนียวดำ ว่าอร่อยนัก ในแหล่เทศน์เครื่องเล่นกัณฑ์ชูชกบางสำนวนว่าที่ชูชกท้องแตกตายนั้นเพราะกินข้าวเหนียวดำกับน้ำนมควายเกินขนาดนั่นเอง เท็จจริงอย่างไรก็ไม่ทราบ
ควายนั้น แยกโดยสีมีสองสี คือควายสีดำ และควายเผือก เมื่อพูดถึงควายเผือกแล้ว ทำให้นึกถึงยาไทยโบราณขนานหนึ่งขึ้นมาได้ สมัยที่ยา แผนปัจจุบันยังไม่แพร่หลายนัก พวกผู้ชายที่ชอบซุกซนรนหาเคราะห์เป็นโรคผู้หญิงขึ้นมา ต้องกินยาขนานนี้แทบทั้งนั้น ยาขนานนี้นอกจากจะเข้าสมุนไพรหรือตัวยาอย่างอื่นแล้ว ยังประกอบด้วยกระดูกควายเผือกด้วย กระดูกควายเผือกจึงมีราคาและหาได้ตามร้านขายเครื่องยา ไทยจีนทั่วไป แต่เดี๋ยวนี้ยาขนานนี้คงจะเลิกใช้กันแล้ว เพราะว่ากันว่ากินลำบากนัก และต้องกินกันเป็นปี๊บทีเดียว
ลูกควายเมื่อแรกเกิดมีน้ำหนักประมาณ ๒๐ กิโลกรัม หย่านมเมื่ออายุ ๙ เดือน เมื่อโตเต็มที่แล้วหนักประมาณ ๓๐๐-๖๐๐ กิโลกรัม สูงประมาณ ๑ เมตร ๑๐ เซนติเมตร ถึง ๑ เมตร ๔๐ เซนติเมตร ควายตัวเมียเริ่มเป็นสัด ยอมให้ตัวผู้ผสมพันธุ์เมื่ออายุประมาณ ๒ ปี ระยะเป็นสัดนานประมาณ ๒๔ ชั่วโมง ระยะอุ้มท้องประมาณ ๑๑ เดือน หรือ ๓๒๔ วัน ออกลูกแล้วประมาณ ๒ เดือนจึงเริ่มเป็นสัดอีก ควายตัวผู้ที่ใช้งานควรตอนเมื่ออายุ ๑ ปีครึ่ง
ถึง ๒ ปี ควายที่ไม่ตอนบางตัวใช้งานไม่ได้ เพราะดื้อและดุ ควายไม่ตอนอายุสั้นกว่าควายตอน
ควายนั้น นอกจากจะเลี้ยงไว้ใช้งานและรีดนมแล้ว เนื้อของควายก็นิยมบริโภคกันแทบจะทั่วไปเพราะเนื้อควายมีคุณค่าทางอาหารอย่างเดียวกับเนื้อวัว แม้ว่าจะหยาบกว่าเนื้อวัวสักเล็กน้อยก็ตามเพราะเหตุนี้ในจำพวกสินค้าออกของไทย จึงมีควายมีชีวิตส่งไปขายต่างประเทศรวมอยู่ด้วย ในปีหนึ่งๆ เราคงจะส่งควายเป็นสินค้าออกมากมาย เฉพาะที่ส่งไปฮ่องกง ปรากฏว่าเราส่งควายไปปีละเกือบสองหมื่นตัว มีมูลค่า ๗๐ กว่าล้านบาท ซึ่งเป็นจำนวนเงินไม่ใช่น้อยเลย
ที่มา:วิชาภรณ์ แสงมณี