เจ้าฟ้ามงกุฎ

Socail Like & Share

อันอิเหนาเอามาทำเป็นคำร้อง สำหรับงานการฉลองกองกุศล
ครั้งกรุงเก่าเจ้าสตรีเธอนิพนธ์ แต่เรื่องต้นตกหายพลัดพรายไป
หากพระองค์ทรงพิภพปรารภเล่น ให้รำเต้นเล่นละครคิดกลอนใหม่
เติมแต้มต่อติดประดิษฐ์ไว้ บำรุงใจไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน

จากพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องอิเหนา ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สะท้อนให้เห็นถึงประวัติวรรณคดีไทยในสมัยอยุธยาว่ามี “เจ้าสตรี” ที่ทรงพระปรีชาสามารถด้านกวีนิพนธ์โดยทรงพระนิพนธ์เรื่องอิเหนาไว้ ตั้งแต่ครั้งกรุงเก่า ทรงพระนามว่า เจ้าฟ้ามงกุฎ

เจ้าฟ้ามงกุฎเป็นพระราชธิดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (พ.ศ. ๒๒๗๕ – ๒๓๐๑) ประสูติแต่เจ้าฟ้าสังวาลย์ มีพระภคินีพระองค์หนึ่ง พระนามว่า เจ้าฟ้ากุลฑล

พระประวัติเจ้าฟ้ามงกุฎไม่ปรากฏหลักฐานเท่าใดนัก สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นขัตติยนารีที่ได้รับการศึกษาเป็นอย่างดี ตามธรรมเนียมราชประเพณีของราชสำนักฝ่ายใน โดยเฉพาะทรงพระปรีชาสามารถเป็นพิเศษในด้านกวีนิพนธ์ ดังปรากฏหลักฐานว่า ทรงพระนิพนธ์บทละครที่เกี่ยวข้องกับพงศาวดารชวาเรื่อง “อิเหนา” ตามที่นางข้าหลวงชาวมลายู ซึ่งเป็นเชลยจากเมืองปัตตานีได้เล่าถวายเจ้าฟ้าหญิงทั้งสองพระองค์ ในการนี้ เจ้าฟ้ากุลฑล พระภคินี ทรงพระนิพนธ์บทละครเรื่อง ดาหลัง ส่วนเจ้าฟ้ามงกุฎทรงพระนิพนธ์บทละครเรื่อง อิเหนา ต่อมา เมื่อสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทอดพระเนตรพระนิพนธ์บทละครทั้งสองเรื่อง ของพระราชธิดา ทรงพอพระราชหฤทัย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นำพระราชนิพนธ์บทละครของพระราชธิดาทั้งสองพระองค์มาเล่นละคร นับแต่นั้นเป็นต้นมา

พระนิพนธ์บทละครเรื่องดาหลัง และอิเหนา ล้วนเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับพงศาวดารชวาเรื่องเดียวกัน เพียงแต่เป็นการเล่าเรื่องที่แตกต่างกันไป จึงกลายเป็นบทละครถึงสองเรื่อง โดยนิยมเรียกว่า “อิเหนาใหญ่” และ “อิเหนาเล็ก” ตามลำดับ ในการนี้ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพมีพระวินิจฉัยว่า ในสมัยอยุธยาคงจะหมายถึง เรื่องอิเหนาของพระองค์ใหญ่ กับเรื่องอิเหนาของพระองค์เล็ก

เป็นที่น่าเสียดายว่าพระนิพนธ์บทละครเรื่อง “อิเหนา” ของเจ้าฟ้ามงกุฎ ต้นฉบับได้สูญหายกระจัดกระจายไปหมดแล้ว คงปรากฏเพียงพระนามของเจ้าฟ้ามงกุฎ ขัตติยนารีแห่งกรุงศรีอยุธยา ผู้ทรงพระปรีชาสามารถด้านกวีนิพนธ์ เพื่อให้คนรุ่นหลังได้จดจำและรำลึกถึงพระเกียรติคุณสืบไป

ที่มา: จากหนังสือเรื่อง สตรีสำคัญในประวัติศาสตร์ไทย
เรียบเรียงโดย: อรวรรณ ทรัพย์พลอย