เจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล

เจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล

เจดีย์อีกองค์ที่มีประวัติเนื่องจากความเชื่อ เกี่ยวกันถึงการมีชัยชนะครั้งนี้ของสมเด็จพระนเรศวร  คือเจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล อยุธยา เชื่อกันว่า เป็นเจดีย์ที่สมเด็จพระนเรศวรได้ทรงโปรดให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นการเฉลิมฉลองชัยชนะครั้งนั้นของพระองค์

ความเชื่อเรื่องนี้ยิ่งเลื่อนลอยเสียยิ่งกว่าเรื่องเจดีย์ยุทธหัตถีเสียอีก  เพราะไม่มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ชิ้นใดแม้เพียงชิ้นเดียวที่จะแสดงว่าสมเด็จพระนเรศวรได้ทรงโปรดให้สร้างขึ้นเนื่องในชัยชนะดังกล่าว

ที่มาของความเชื่อเรื่องนี้ เพิ่งเกิดขึ้นภายในไม่กี่สิบปีมานี้เอง  เมื่อสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงนิพนธ์ “นิทานโบราณคดี” ในตอนที่สอบค้นหาเจดีย์ยุทธหัตถีและวัดป่าแก้วที่พระวนรัตน์จำพรรษา

ความจริงเรื่องในหนังสือมหาวงศ์ มิใช่เป็นเอกสารที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพจะไม่รู้จัก ตรงกันข้าม ทรงมีความคุ้นเคยเป็นอย่างดี ดังจะเห็นได้จากการที่ทรงนำเอาพระนามของกษัตริย์ลังกาบางพระองค์  มาใช้เป็นมงคลนามในชีวิตส่วนพระองค์ในบางโอกาสด้วย แต่แทนที่จะทรงวิเคราะห์ว่า ผู้เรียบเรียงพระราชพงศาวดาร กรุงศรีอยุธยาได้รับอิทธิพลจากหนังสือมหาวงศ์  จึงนำเกร็ดบางตอนในหนังสือดังกล่าวมาตกแต่งเรื่องราวในพระราชพงศาวดารที่เขาเรียบเรียงขึ้น ดังเช่นในกรณีของเรื่องเจดีย์ยุทธหัตถี แต่ทรงกลับไปวิเคราะห์ว่าพระเอกของเรื่องคือสมเด็จพระนเรศวร  น่าจะได้รับข้อเสนอแนะจากพระวนรัตน์วัดป่าแก้วให้ทรงเอาเยี่ยงอย่างพระเจ้ากุฏฐคามณิอภัยในมหาวงศ์  แล้วก็เลยสร้างเรื่องเติมเข้าไปจากเรื่องเดิมให้มากไปอีกว่าพระวนรัตน์ก็คงที่จะได้ถวายคำแนะนำให้สร้างเจดีย์เพื่อเฉลิมฉลองชัยชนะครั้งนั้น  คือเจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคลนั่นเอง  ซึ่งต่อมาเพียงไม่เท่าไร ก็เกิดเป็นความเชื่อขึ้นในหมู่ปวงชนว่าเป็นข้อเท็จจริง  โดยมิได้ตรวจดูที่มาว่า เป็นเพียงความคิดเห็นของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพที่ทรงพระนิพนธ์ไว้ภายในเวลาไม่กี่สิบปีมานี่เอง