คนทั่วไปรู้จักกันในนามของ เคมัลปาชา ชาวเตอร์กยกย่องให้เขาเป็นบิดาของประเทศตุรกีใหม่ ท่านผู้นี้ได้ทำความดีให้กับประเทศชาติไว้มากจริงๆ โดยที่ไม่มีการประพฤติชั่ว หรือพูดได้ว่ามีความโหดร้ายน้อยกว่าคนอื่น แต่ก็มีการใช้กุศโลบายสร้างความยิ่งใหญ่ไม่ใช่น้อยเหมือนกัน
ในเวลาที่เคมัล ตั้งตัวและสร้างความยิ่งใหญ่ เขาจะมีเพื่อนสนิทซึ่งร่วมทุกข์ลำบากและมีความจงรักภักดีต่อเขาคนหนึ่งชื่อ พันเอกโชปัล ออสมาน เมื่อตอนที่เคมัลได้เป็นประธานาธิบดีแห่งตุรกี ออสมานก็ได้เป็นผู้บังคับการกองทหารองครักษ์ประจำตัวประธานาธิบดี เมื่อออสมานรู้ว่ามีบุคคลสำคัญคนหนึ่งกำลังจะเป็นศัตรูและอาจนำภัยร้ายมาสู่เคมัล เขาจึงได้ผูกมิตรกับบุคคลผู้นี้จนได้รับความไว้วางใจเป็นอย่างมาก และได้ฆ่าบุคคลนั้นจนตายคามือหลังจากเสร็จจากงานเลี้ยงที่เขาจัดให้ ทำให้ศัตรูของเคมัลหมดไปคนหนึ่ง เพราะความจงรักภักดีต่อเคมัล
แต่แล้ว เคมัล ก็ได้สั่งจับออสมาน ด้วยคดีฆ่าคนตาย โดยให้เหตุผลว่า “เราไม่ต้องการจะฆ่าศัตรู แต่ต้องการฆ่าเพียงความเป็นศัตรูของเขา และทำศัตรูให้กลายมาเป็นมิตร”
คนทั้งหลายต่างเห็นว่า เคมัลเป็นผู้ที่มีความยุติธรรมอย่างแท้จริง เขาได้รับความนิยมสรรเสริญอย่างยิ่งในเรื่องนี้ คำกล่าวของเขาได้ร่ำลือกันไปทั่วทั้งประเทศตุรกี และได้รับการนับถือว่าเป็นผู้ยิ่งใหญ่อย่างแท้จริง
การกระทำของเคมัล อาจจะเป็นกุศโลบายสร้างความยิ่งใหญ่ให้แก่ตนเองก็ได้ แต่ความจงรักภักดีของออสมานกลับกลายเป็นความผิดร้ายแรง กลายเป็นคนเลวร้ายหาความดีไม่ได้ หรือเพราะว่าการกระทำของออสมานอาจจะเป็นการทำเพื่อเอาหน้าหาประโยชน์ส่วนตัว
ในประวัติชีวิตมนุษย์เรื่องชนิดนี้ อาจจะมีขึ้นได้ไม่น้อย แม้ความซื่อตรง ความภักดี จะเป็นธรรมอันสูง แต่เราก็จะต้องไม่ประมาทไปกระทำการอันร้ายแรง ผิดศีลธรรม หรือผิดกฎหมายอย่างออสมาน เพราะท่านผู้ยิ่งใหญ่อาจจะใช้กุศโลบายสร้างความยิ่งใหญ่ขึ้นมาก็เป็นได้ ทำให้เราต้องเสียชื่อเสียง ได้รับความเกลียดชัง
การตายแทนผู้เป็นใหญ่ จะเป็นไปในทางที่ดีได้ก็ต่อเมื่อไม่ได้เป็นการกระทำผิดที่ร้ายแรงที่สุดท้ายแล้วเราจะต้องรับเคราะห์กรรม หาสิ่งดีอันใดไม่ได้
ดังนั้นในเรื่องการสร้างกุศโลบายสร้างความยิ่งใหญ่ที่ออกนอกหนทางของศีลธรรม เราก็จำเป็นต้องศึกษาเอาไว้เป็นเครื่องป้องกันมิให้เราต้องได้รับเคราะห์ดังกล่าวบ้าง
เรื่องกุศโลบายสร้างความยิ่งใหญ่ จึงต้องพูดกันทั้งในทางที่ดีและไม่ดี เพราะความยิ่งใหญ่เป็นเรื่องที่ต้องพยายามทำความเข้าใจ ต้องใช้เวลาคิดอ่านเขียนอย่างมาก และไม่มีนักปราชญ์ นักเขียนคนใดในโลกที่จะสามารถบอกเคล็ดลับ หรือให้กุญแจลับให้เอาไปใช้เพื่อให้เกิดความยิ่งใหญ่ได้ทันที
ที่มา:พลตรี หลวงวิจิตรวาทการ