วัดเศวตฉัตร
แต่ก่อนนี้เรียกกันว่า “วัดบางลำภูล่าง” เพราะที่แถวนั้นมันเป็นบางลำภูล่าง ที่มีคำ “ล่าง” เพราะมันเกิดมีสองลำภู และลำภูนี้มันอยู่ตอนล่างของแม่น้ำ จึงเรียกว่า บางลำภูล่าง
ส่วนบางลำภูบนนั้นก็คือ บางลำภูวัดบวรฯ ซึ่งอยู่ตอนบนของแม่น้ำ และ “วัดบางลำภูบน” นั้นก็คือ วัดสังเวชฯ
ริมแม่น้ำเจ้าพระยาแต่ก่อนนี้เต็มไปด้วยต้นลำภูทั้งนั้น เวลากลางคืนละก็สว่างวับไปด้วยแสงหิ่งห้อย แต่ตรงบางลำภูสองบางนี้หนาแน่นกว่าที่อื่นจึงตั้งเป็นชื่อบาง ดังปรากฎในนิราศทวารวดีของนายฤกษ์
“ออกคลองบางลำภูดูวะวับ
หิ่งห้อยจับพฤกษ์แจ่มแอร่มหาว
เหมือนแหวนเพ็ชรเม็ดพร่างสว่างพราว
ของเจ้าสาวแน่งน้อยสอดก้อยกร”
ลำภู เป็นคำสองคำผสมกันคือ “ลำ” กับ “ภู”
อะไรที่มันเป็นแท่งหรือท่อน ยาว ๆ กลม ๆ เราเรียก ลำ เช่น ลำไม้ไผ่ ลำแขน
ภู ก็คือ อะไรที่ปูด ๆ หนูด ๆ ขึ้นมาสูงกว่าที่อื่น อย่างเช่น เขา (ภาคกลางเราเรียกเป็นคำคู่ว่า “ภูเขา”)
ต้นไม้ชนิดนี้มันมีรากผุดขึ้นมาจากดินเหมือนเขา แต่มันไม่ใหญ่และไม่กว้างอย่างเขา มันเป็นลำเรียว ฉะนั้นเขาจึงเรียกมันว่า “ลำภู”
ถ้าจะดูเอกสารเก่า ๆ ว่า ลำภูหรือ “บางลำภู” เขาเขียนอย่างไร ? ก็จะพบว่าเขาเขียน “ลำภู” อย่างนี้ทั้งนั้น เป็นต้น ทำเนียบนาม ตำนานวังเก่า ตำนานเสนาบดี จดหมายเหตุความทรงจำของสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ ฉบับพิมพ์ พ.ศ. 2478
ฉะนั้นใครอย่าได้ไปเปลี่ยน ถ้าจะเปลี่ยนก็จงเปลี่ยนคำ “ภู” ที่ภูเขาเสียด้วย เพราะเป็นคำเดียวกัน
ต้นลำภูนั้นคู่กับหิ่งห้อย สังเกตดูเถอะ มีต้นลำภูที่ไหนก็มีหิ่งห้อยที่นั่น บางต้นก็มากเสียจนสว่างยังกะไฟเฉลิมเมื่อเวลากลางคืน
มีนิทานเก่าเล่ากันมาว่า เจ้าหนุ่มหิ่งห้อยไปรักลูกสาวต้นลำภู ต้นลำภูก็บอกว่า ถ้าถอนลูกสาวข้า (ต้นลำภู) ให้ขึ้นก่อนแล้วข้าจะให้
ฉะนั้นที่เราเห็นต้นลำภูแดงวาบ ๆในเวลากลางคืนนั้นไม่ใช่อะไร หิ่งห้อยมันกำลังถอนต้นลำภูนั้นเอง มันออกแรงถอนจนดากแพล็มออกมา และตราบที่ต้นลำภูยังไม่ขึ้น มันก็ยังถอนอยู่อย่างนั้น เพราะมันรักลูกสาวเจ้าลำภูอยู่
นี่ก็เป็นเรื่องในอดีตเหมือนกัน จึงรวมมาเข้าชุดไว้ โบราณนั้นเขาอธิบายอะไรไม่ได้เขาก็ต้องเล่าเป็นนิทานแบบนี้ละครับ แต่สิ่งหนึ่งที่เขารู้แน่ก็คือหิ่งห้อยมันจะต้องอยู่คู่ต้นลำภู มีต้นลำภูแล้วต้องมีหิ่งห้อย
วัดบางลำภูล่างนี้ กรมหมื่นสุรินทรรักษ์ พระโอรสในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 1 ท่านสร้างครับ จึงได้นามพระราชทานว่า “เศวตฉัตร” เพราะพระนามเดิมของท่านคือพระองค์เจ้าชายฉัตร
ราชสกุล “ฉัตรกุล” น่ะขึ้นต้นที่พระองค์นี้
Leave a Reply