ฟันนั้นคือสิ่งที่แข็งเหมือนกระดูกเป็นซี่ๆ อยู่ในปาก สำหรับกัดฉีกเคี้ยว มีอยู่ทั้งในคนและสัตว์
ฟันนับเป็นอวัยวะสำคัญส่วนหนึ่งของมนุษย์และสัตว์ โดยเฉพาะคนเรานั้น ฟันคือเครื่องบดอาหารอันดับแรก ก่อนที่จะกลืนลงไปให้น้ำย่อยในกระเพาะทำหน้าที่ย่อยแล้วส่งอาหารไปบำรุงเลี้ยงร่างกายอีกต่อหนึ่ง หากเครื่องบดชำรุดหรือไม่สมประกอบ ภาระอันหนักก็จะตกอยู่แก่กระเพาะหรือน้ำย่อย ถ้าเราเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด เพราะฟันเราไม่ดีก็ดี หรือเพราะรีบรับประทานเกินไปก็ได้ เป็นเหตุให้กระเพาะอาหารพิการหรือท้องไม่ปกติได้ ยิ่งกว่านั้นถ้าฟันผุหรือพิการไปแล้วอาจจะเกิดโรคภัยไข้เจ็บได้อีกหลายประการทีเดียว ดังนั้น เรามาพูดกันถึงเรื่องฟันกันสักหน่อยก็คงจะไม่เสียเวลาเปล่าเสียทีเดียว
ฟันนั้นมีอยู่สองชุด ฟันชุดแรกเรียกว่าฟันน้ำนม ส่วนฟันชุดที่สองเรียกว่าฟันแท้ หรือฟันถาวร ฟันทั้งสองชุดนี้ความสำคัญพอๆ กัน บางท่านว่าฟันน้ำนมนั้นไม่สำคัญ จึงไม่ค่อยรักษาฟันน้ำนมของเด็กให้ดีเท่าที่ควร เพราะถือเสียว่ามีอีกชุดหนึ่ง ซึ่งเป็นความคิดที่ไม่ถูกต้องนัก หมอฟัน หรือทันตแพทย์ท่านกล่าวไว้ว่า ถ้าเราไม่รักษาฟันน้ำนมให้ดีแล้ว ฟันแท้ก็จะงอกออกมาไม่ดีเท่าที่ควรเหมือนกัน ดังนั้น ฟันน้ำนมหรือฟันแท้ก็ควรจะได้รักษาเอาใจใส่พอๆ กัน
คนเรามีฟันเมื่อไร ตามความเข้าใจของคนธรรมดานั้นเข้าใจกันว่า ฟันซี่แรกจะงอกมาเมื่อเด็กคลอดออกมาแล้วได้ ๖ เดือนขึ้นไป ความจริงแล้ว ทันตแพทย์ท่านบอกว่าฟันเริ่มเกิดขึ้นเมื่อทารกอายุได้ ๖ อาทิตย์ และยังอยู่ในครรภ์มารดา หมายความว่า พอเราปฏิสนธิอยู่ในครรภ์มารดาได้ ๖ อาทิตย์ ก็จะมีฟันขึ้นแล้ว แต่ยังไม่โผล่พ้นเหงือกออกมาเท่านั้น ในเด็กธรรมดา ระยะการงอกของฟันน้ำนมหรือฟันชุดแรกมีดังนี้
ฟันล่างสองซี่เริ่มขึ้นมาเมื่อเด็กเกิดแล้วได้ ๖ เดือน ถึง ๑ ปี ต่อมาฟันหน้าบนสองซี่และฟันน้ำนมซี่อื่นๆ จึงงอกตามมา ฟันน้ำนมขึ้นเต็มปากเมื่อเด็กอายุได้ ๒ ขวบครึ่ง ฟันน้ำนมมีทั้งหมด ๒๐ ซี่ คือข้างบน ๑๐ ซี่ ข้างล่าง ๑๐ ซี่ ฟันน้ำนมนี้ พอเด็กอายุ ๕ ปีขึ้นไปถึง ๑๒ ปี ก็จะทยอยหลุดไปและมีฟันแท้ขึ้นมาแทนที่ ฟันแท้ซี่แรกเป็นฟันกราม ฟันหน้าแท้ทั้งบนและล่างขึ้นเมื่ออายุได้ ๗ ปี เมื่อเด็กอายุได้ ๑๒ ปี ควรมีฟันแท้ในปาก ๒๘ ซี่ และฟันกรามซี่สุดท้าย ๔ ซี่ บางท่านก็เรียกว่ากรามสุด บางท่านเรียก “ฟันฉลาด” ทำไมจึงเรียกว่าฟันฉลาดก็ไม่ทราบ กรามสุดนี้อาจขึ้นเร็วหรือช้าง่ายหรือยากก็ได้ มีระยะเวลาขึ้นกว่าจะเต็มซี่ตั้งแต่อายุ ๑๘ ถึง ๔๐ ปี รวมความแล้วฟันแท้ของคนเรามีทั้งหมด ๓๒ ซี่ เมื่อฟันแท้ขึ้นเต็มที่แล้ว หากฟันซี่ไหนหลุดโยกคลอนถอนไปก็ไม่มีฟันขึ้นมาใช้แทนอีก นอกจากจะใช้ฟันชุดที่สาม คือฟันปลอม
ได้กล่าวแล้วในตอนต้นว่าฟันนั้นเป็นเครื่องบดอาหารชั้นต้น ถ้าเครื่องบดไม่ดีแล้วก็อาจทำให้สุขภาพของเราไม่ดีได้ เราจะเห็นคนแก่บางคนมักบ่นเสมอว่า ฟันฟางไม่ดีรับประทานอาหารอะไรก็ไม่อร่อย ไม่มีรสไม่มีชาด และคนแก่ก็พาลจะเป็นโรคท้องอืดท้องเฟ้ออยู่เรื่อย เป็นเหตุให้ยาธาตุ ยาย่อยอาหารที่ประกาศโฆษณาทางวิทยุขายดี เป็นเทน้ำเทท่า ดังนั้น ก่อนที่จะสายเกินแก้ เราจึงควรจะรักษาหรือถนอมฟันเสียตั้งแต่เริ่มแรก วิธีที่ดีที่สุดในการรักษาฟันก็คือระวังเรื่องอาหาร เด็กส่วนมากฟันผุเพราะรับประทานขนมหวาน เช่น ทอฟฟี่ เป็นต้น แล้วไม่แปรงฟันให้สะอาดก็จะเกิดเป็นกรดกัดฟันจนผุไป นอกจากนี้ ก็ควรจะพาเด็กไปพบทันตแพทย์หรือหมอฟันปีหนึ่งสักครั้งหรือสองครั้ง แม้ว่าเด็กจะไม่ปวดฟันก็ตาม ทั้งนี้ ทันตแพทย์จะได้ให้คำแนะนำแก่เราหรือเด็กในการรักษาฟันหรือให้คำแนะนำในการทำให้สุขภาพของฟันดีขึ้น สมัยนี้วงการทันตแพทย์ของเราเจริญมากแล้ว ไม่ใช่มีหน้าที่แต่ถอนฟันหรือทำฟันปลอมอย่างแต่ก่อน แต่ทันตแพทย์สามารถดัดแก้ไขฟันที่เกขึ้นไม่เรียบร้อยให้เป็นระเบียบขึ้นได้ หากว่าเราจะได้พาเด็กไปพบเสียแต่เนิ่นๆ
ที่มา:วิชาภรณ์ แสงมณี