ปัญหาบางประการเกี่ยวกับขนบธรรมเนียมประเพณีไทย

Socail Like & Share

๑. การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมทางสังคม ค่านิยม ความเชื่อ ในปัจจุบันภาวะแวดล้อมต่างๆ ได้เปลี่ยนแปลงไป มีผลต่อขนบธรรมเนียมประเพณีบางอย่างเช่น ค่านิยมของคนไทยในเรื่องความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ การช่วยเหลือกันอย่างดีในการทำนา ก่อให้เกิดประเพณีลงแขก ประเพณีไทยซึ่งแสดงออกถึงนํ้าใจและความสามัคคี ปัจจุบันประเพณีนี้หาดูได้ยากแล้วเพราะการแข่งขันต่อสู้เพื่อการอยู่รอดในสังคมมีมากขึ้น คนจึงมุ่งคำนึงถึงตนเองก่อนผู้อื่น สังคมจึงเปลี่ยนรูปแบบจากสังคมชนบทมาเป็นสังคมเมือง

ประเพณีไทยที่ว่า “ใครมาถึงเรือนชานต้องต้อนรับ” ได้เปลี่ยนแปลงไปเพราะปัญหาเศรษฐกิจไม่เอื้ออำนวย ถ้าปฏิเสธได้ก็ปฏิเสธ เป็นต้น นอกจากนี้ประเพณีบางอย่างของไทย มีลักษณะแสดงออกถึงความเชื่อและยึดถือโดยปราศจากเหตุผลทางวิทยาศาสตร์ เช่น ประเพณีการแห่นางแมว ด้วยการสาดนํ้าแมวให้เปียกเพราะแมวเป็นสัตว์กลัวและเกลียดนํ้า ถือกันว่าแมวเป็นตัวแห้งแล้ง ถ้านำนํ้าสาดแมวให้เปียก ฝนจะตกลงมา เมื่อเกิดการเรียนรู้ว่าฝนเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติ ประเพณีนี้จึงเสื่อมความนิยมลงไปมาก

การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมในด้านต่างๆ เป็นผลสืบเนื่องมาจากการไหลบ่าของวัฒนธรรม แนวความคิด วิทยาการของชาวต่างประเทศโดยเฉพาะชาติตะวันตก ทำให้คนไทยหันไปนิยมปฏิบัตตามวัฒนธรรมตะวันตก โดยเฉพาะคนรุ่นหนุ่มสาว ทำให้เกิดปัญหาการละเลยไม่สนใจปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมประเพณีไทยอันดีงามมากยิ่งขึ้น

๒. ปัญหาความขัดแย้งและความไม่เข้าใจกันระหว่างคนรุ่นใหม่ (หนุ่มสาว) กับคนรุ่นเก่า (ผู้ใหญ่) เนื่องมาจากการไหลบ่าของวัฒนธรรมตะวันตก ทำให้แนวความคิด ความรู้สึก วิถีการดำเนินชีวิต เปลี่ยนแปลงไป เริ่มแนวคิดใหม่ว่า ทุกคนมีสิทธิเสมอภาคเท่าเทียมกัน ควรมีสิทธิมีเสียงในด้านต่างๆ เท่าเทียมกัน จึงเห็นว่าผู้น้อยย่อมมีอิสระและสิทธิในการตัดสินชีวิตของตัวเอง การแสดงความคิดเห็น จึงขัดกับผู้ใหญ่หรือคนรุ่นเก่าที่ยังถือว่าเด็กควรเชื่อฟังผู้ใหญ่ และผู้ใหญ่เองก็ไม่เข้าใจและไม่ยอมรับความคิดของเด็ก จึงเกิดปัญหาช่องว่างระหว่างวัยขึ้น รวมทั้งปัญหาทางด้านศีลธรรม ระเบียบแบบแผนประเพณีอยู่เสมอๆ เกิดความตึงเครียดในสังคมมากยิ่งขึ้น

จะเห็นได้ว่าเด็กรุ่นใหม่มักไม่ค่อยยำเกรงพ่อแม่ ครูอาจารย์ ตลอดจนผู้ใหญ่ที่ควรเคารพ ส่วนใหญ่มักจะอ้างแนวความคิดใหม่ๆ และมองเห็นว่าผู้ใหญ่ล้าสมัย ซึ่งขัดต่อขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงามของไทย อย่างไรก็ตาม การแสดงออกทางความคิดของเด็กวัยรุ่นควรอยู่ในขอบเขต และมีเหตุผลไม่ควรลํ้าหน้าจนเกินไปจนขาดความเคารพยำเกรง และการกตัญญูรู้คุณต่อผู้มีพระคุณนับว่าเป็นสิ่งดี พ่อแม่ ครูอาจารย์เป็นผู้มีพระคุณที่ไม่อาจทดแทนพระคุณได้หมดสิ้น อีกอย่างการเอาใจใส่ต่อพ่อแม่ในยามแก่เฒ่า ย่อมไม่เกิดปัญหาความว้าเหว่ของคนแก่ เหมือนบางประเทศที่ประสบปัญหานี้อยู่

๓. ความเจริญทางวัตถุก้าวหน้ามากจนความเจริญทางด้านศีลธรรมตามไม่ทัน เช่น การมีรถยนต์ดีๆ ขับแต่คนขับขาดมารยาทและความรับผิดชอบในหน้าที่ เป็นผลต่อสวัสดิภาพของผู้ใช้รถ ใช้ถนน ความเจริญทางด้านอุตสาหกรรม การสร้างโรงงานต่างๆ ที่ไม่ถูกลักษณะ มีผลต่อสุขภาพและจิตใจของประชาชน การมีเครื่องจักรกลใช้แทนแรงงานสัตว์ในการกสิกรรมทำให้เห็นคุณค่าของแรงงานสัตว์น้อยลง เป็นต้น

จากเหตุผลที่นำมากล่าวทั้งหมดในเรื่องขนบธรรมเนียมประเพณีไทยนั้น นับได้ว่าเป็นสิ่งซึ่งแสดงออกทางวัฒนธรรมของชาติประการหนึ่ง ซึ่งบ่งชี้ให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองและก้าวหน้าของสังคม

เพราะฉะนั้นขนบธรรมเนียมประเพณีไทยแบบใดสมควรที่ยึดถือปฏิบัติสืบต่อไป ก็ควรจะดำรงคงไว้เพื่อผดุงความรุ่งเรืองทางวัฒนธรรมของชาติ แต่ถ้าไม่เหมาะสมกับกาลสมัย ก็สมควรแก้ไขดัดแปลง ให้เหมาะสมกับสังคมปัจจุบัน จึงเป็นสิ่งที่คนไทยทุกคนควรร่วมกันพิจารณาว่าจะช่วยกันทำนุบำรุงส่งเสริมวัฒนธรรมสาขาต่างๆ ประการใด จึงจะสามารถรับใช้ปวงชนได้อย่างสมบูรณ์

อนึ่ง ปัญหาต่างๆ ดังกล่าวมาแล้ว รัฐบาลต่างทราบดีและตระหนักถึงคุณค่าของการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย ได้พยายามส่งเสริมให้มีการฟื้นฟูประเพณีเก่าๆ ของไทยบางอย่างขึ้น พร้อมกันนั้นก็ได้จัดตั้งองค์กรบางหน่วยงานช่วยส่งเสริมวัฒนธรรมในทุกสาขาอยู่แล้ว ย่อมเป็นเครื่องประกันได้ว่า วัฒนธรรมไทยยังคงดำรงอยู่คู่ไทยตลอดกาล

ที่มา:กรมศิลปากร