นางสาวเอลิซาเบธ ไลออนส์ นักศึกษาชาวอเมริกัน ผู้สนใจเรื่องภาพฝาผนังของไทยกล่าวไว้ว่า
ผนังโบสถ์วิหารตามวัดวาอารามโบราณของไทยส่วนมาก ที่มีอยู่ทั่วประเทศมักมีภาพเขียนที่เขียนขึ้นไว้อย่าง
ละเอียดถี่ถ้วน บางแห่งก็เขียนไว้แต่บางส่วนของฝาผนังบางแห่งก็เขียนไว้เต็มฝาผนัง ตั้งแต่คิ้วผนังเบื้องล่างขึ้นไปจนเพดานเบื้องบน แม้ความมุ่งหมายเดิมจะทำขึ้นเพียงเพื่อประดับฝาผนังมิให้ว่างเปล่า แต่ก็ช่วยให้ผนังงดงามเรียบร้อยน่าดูขึ้น ภาพเขียนที่ประเทศไทยนี้ก็ทำนองเดียวกับศิลปะที่สำคัญทางศาสนาของยุโรปในยุคกลาง(ประมาณระหว่าง พ.ศ. ๑๐๐๐-๒๐๐๐ ผู้เขียน) ซึ่งความมุ่งหมายเดิมก็เพื่อเป็นการสั่งสอนและจูงใจศาสนิกชน โดยชี้ให้เห็นจุดหมายทางจิตหรือเตือนใจให้ระลึกไว้ว่า ความประพฤติปฏิบัติของตนในภาพนี้ ย่อมจะนำมาซึ่งคุณหรือโทษในภพหน้า”
โดยเหตุที่นางสาวเอลิซาเบธ ไลออนส์ ได้สำรวจศึกษาจิตรกรรมฝาผนังมาทั่วประเทศไทยจึงย่อมรู้ว่าภาพผนังส่วนใหญ่เขียนเรื่องอะไร เธอจึงกล่าวไว้ต่อไปว่า
“เรื่องที่นำมาใช้เป็นหัวข้อสำหรับเขียนนั้น มีวงจำกัดอยู่บ้าง แต่โดยฝีมือช่างของศิลปินไทย สามารถเขียนให้เห็นไปถึงความเป็นอยู่ตั้งแต่ของชนธรรมดาสามัญตลอดจนถึงชนชั้นสูง ชนชาวไทยนั้น มีความเคารพเป็นอย่างสูงต่อหลักธรรมของพระพุทธเจ้าอยู่แล้ว แต่ถ้าเป็นตอนแสดงถึงความเป็นอยู่อย่างธรรมดา ช่างเขียนก็ไม่งดเว้นที่จะแสดงถึงความประพฤติประจำวันตามธรรมดา อย่างน้อยก็แสดงให้เห็นความเป็นอยู่ของคนทั่วไป เราอาจเห็นได้ทุกแห่ง แม้แต่ในตอนที่ควรเคารพที่สุด ก็ยังมีภาพของคนกำลังทำงาน กำลังเล่นหัว กำลังกระซิบกระซาบกล่าวขวัญ หรือกำลังเกี้ยวพาราสีกันที่ช่างได้เขียนไว้อย่างช่ำชอง ภาพคนและสัตว์ส่วนปลีกย่อยเหล่านี้ เป็นการแสดงออกอย่างเสรีของช่างเอง และเขียนออกมาให้เห็นตามสภาพที่เป็นจริง ซึ่งช่างเขียนมักจะเขียนขึ้นด้วยอารมณ์สนุกอย่างเปิดเผย”
นางสาวเอลิซาเบธ ไลออนส์กล่าวต่อไปว่า
“จิตรกรรมฝาผนังในโบสถ์วิหารตามวัดวาอารามโดยมากนั้นเขียนไว้แต่ศตวรรษที่ ๑๘ และ ๑๙ (ราว พ.ศ. ๒๒๕๐-๒๔๕๐) สมัยเมื่อประชาชนคนสามัญ ยังมีผู้เรียนรู้หนังสือกันเป็นจำนวนน้อย ถึงแม้เขาจะอ่านหนังสืออธิบายใต้ภาพไม่ออกแต่ก็ทายถูกว่าเป็นชาดกเรื่องอะไร
จิตรกรรมฝาผนังที่งดงามและเป็นเรื่องเป็นราวที่สุดก็เห็นจะเป็นฝาผนังในระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือวัดพระแก้วในกรุงเทพฯ เพราะเขียนเรื่องรามเกียรติ์ตั้งแต่ต้นจนจบดูกันทั้งวันก็ยังไม่จบนั่นเอง
ประโยชน์ของจิตรกรรมฝาผนังมีมาก หากว่าท่านได้พบเห็นฝาผนังโบสถ์วิหารวัดไหนก็จงช่วยกันสงวนกันไว้ อย่าได้รื้อทำลายแล้วสร้างของใหม่ขึ้นแทนเลย ถ้าจะสร้างก็หาที่สร้างเอาใหม่ โดยไม่จำเป็นจะต้องรื้อของเก่าทิ้ง เพราะนับวันศิลปะอันมีค่านี้จะถูกทำลายมากขึ้นทุกวัน จากน้ำมือของผู้ที่ไม่รู้คุณค่าของจิตรกรรมฝาผนัง
ที่มา:วิชาภรณ์ แสงมณี