เป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่งเกี่ยวกับความสะอาดของมือ เรื่องนี้มักจะถูกมองข้ามกันไป ความสะอาดของร่างกายแสดงให้เห็นถึงการนับถือตัวเองของบุคคลนั้น มีผู้กล่าว่า
“ถ้าอยากรู้ว่าใครเป็นคนสะอาด ก็ให้ดูที่มือของเขาเท่านั้นเป็นพอ”
คุณแม่มักจะบอกลูกๆ ว่า
“หนูไปล้างมือเสียก่อนอาหาร”
ลูกเดินไปเอามือจุ่มน้ำ เช็ดมือที่ก้นกับกางเกงหรือกระโปรง แล้วมาหยิบช้อนส้อมบริโภคอาหาร คุณแม่ไม่ได้ดูว่ามือลูกสะอาดแล้วหรือยัง หากสังเกตตอนรับประทานอาหารก็จะรู้ได้ บางคนอาจมีรอยเปื้อนหมึก เล็บยาวดำสกปรก จนมองเห็นชัดเจน
บางคนอาจบ่นว่า
“ไปกินข้าวบ้านโน้นไม่อร่อยเลย ไม่ใช่ว่าฝีมือแม่บ้านไม่ดีนะ แต่ตาลูกชายนะซี เล่นลูกหินมากับทรายหยกๆ แม่ก็ไม่สั่งให้ล้างมือ จะว่าฉันเป็นผู้ดีก็ยอมละ แต่ฉันอดมองดูมือเล็กๆ นั้นไม่ได้ แล้วเลยกินข้าวไม่ลง”
ควรอบรมสั่งสอนเด็กมาตั้งแต่เล็กๆ ว่าให้ล้างมือให้สะอาดก่อนแตะต้องอาหารเสมอ โดยมารดาหรือครูอาจแสดงวิธีการล้างมือที่สะอาดให้ดู มีการถูสบู่ ล้างด้วยน้ำมากๆ ถ้ามีแปรงเล็กๆ สำหรับแปรงเล็บและฝ่ามือได้ก็ยิ่งดี การใช้เปลือกมะนาวสดถูเล็บก่อนจะล้างด้วยน้ำอุ่นกับสบู่ ก็ทำให้ความสกปรกหมดไป เกิดความสะอาดขึ้นได้
มือเด็กๆ ที่ชอบเล่นลูกหินลูกแก้วย่อมมีเชื้อโรคอยู่ แม้เด็กจะไม่เคยเป็นอะไร แต่ก็ไม่เหมาะหากต้องรับประทานอาหาร ไม่ว่าจะเป็นที่ใดก็ตาม ควรเอาใจใส่เรื่องนี้ให้มาก ชาวยุโรปถือว่าอาหารตาก็สำคัญเช่นกัน เขาต้องแต่งกายใหม่เมื่อถึงเวลาอาหารค่ำ แม้จะอยู่ในครอบครัว โดยไม่ทำตัวมอมแมมเลยที่โต๊ะอาหาร
ถ้ามารดาเอาใจใส่ดูแลเรื่องความสะอาดของลูกๆ โดยสอนให้ล้างมือด้วยตัวเอง และขอดูมือหลังจากที่ล้างมาแล้ว ก็จะทำให้กลายเป็นนิสัยติดตัวเด็กไปเอง บิดาเองก็ต้องให้ความร่วมมือในเรื่องนี้ด้วย ไม่ใช่เพียงแต่พูดว่า “เฮ้อ! ช่างมันเถอะน่า เด็กมันกำลังหิว” แต่ควรจะช่วยสอนและอธิบายความสำคัญของความสะอาด
หากเด็กถูกปล่อยให้รับประทานอาหารกันเองตามลำพัง มารยาทที่ดีในโต๊ะอาหารย่อมไม่เกิดขึ้น บางคนถึงกับไม่กล้าให้ลูกมาร่วมโต๊ะเมื่อมีแขกมารับประทานอาหารด้วย เพราะเกรงว่าระหว่างรับประทานอาหารเด็กๆ จะแสดงกิริยาไม่งามออกมา อาจต้องแยกออกไป หรือให้รับประทานเสียก่อน น่าเสียดายอย่างยิ่งที่ไว้ใจเด็กในเรื่องนี้ไม่ได้ เพราะถ้าเด็กมีมารยาทดี การเข้ามาร่วมโต๊ะอาหารกับผู้ใหญ่ ความน่ารักจากการพูดจาของเขาย่อมทำให้เกิดความรื่นรมย์เป็นอันมาก
ถ้าเด็กของท่านประพฤติตัวดีพอที่จะเข้าร่วมโต๊ะอาหารได้ โดยที่มารดานั่งรับประทานอย่างสบายใจ ท่านย่อมเป็นผู้ชนะในความสำเร็จอย่างภาคภูมิใจ โดยที่ไม่ต้องมาคอยเก็บเศษอาหารที่ตกหล่น หรือต้องคอยเอ็ดเวลาซดน้ำแกงเสียงดัง เขี่ยผักออกจากจาน ตักแต่เนื้อชิ้นโต ข้าวก็ขึ้นมาเลยขอบจาน เอาผ้าเช็ดมือมาเล่น ใช้ช้อนส้อมเสียงดัง ฯลฯ
ผลการสั่งสอนจากมารดาบิดาผู้ฉลาด จะทำให้เด็กเข้ามาร่วมโต๊ะบริโภคได้อย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย ไม่ทำให้ท่านกระดากอายแขกที่มาร่วมโต๊ะด้วย บางครั้งเขาอาจเงียบจนลืมไปว่าเขาอยู่ที่นั่นด้วย
ที่มา: จากหนังสือเรื่อง มรรยาทงาม ของ ผกาวดี อุตตโมทย์